هر ماه ۲۰ تا ۲۵ هزار میلیارد تومان از بودجه دولت صرف پرداخت یارانه‌های نقدی می‌شود، اما بررسی ۱۵ سال گذشته نشان می‌دهد این یارانه‌ها نتوانسته‌اند معیشت مردم را بهبود ببخشند. احمد بیگدلی، نماینده خدابنده، معتقد است این روش پرداخت به هدف خود نرسیده و وضعیت اقتصادی مردم هر سال بدتر شده است.
یارانه‌های پنهان؛ سودی که به دهک‌های پایین نمی‌رسد
یارانه‌های پنهان، مانند یارانه بنزین، آب، برق و گاز، به‌صورت ناعادلانه توزیع می‌شوند. اقشار ضعیف با مصرف حداقلی، بهره ناچیزی از این یارانه‌ها دارند، در حالی که خانواده‌های مرفه با مصرف بالا، سود اصلی را می‌برند. برای مثال، مصرف بنزین یک روستایی با یک خودرو به مراتب کمتر از خانواده‌ای با چندین خودرو است.
نقد روش کنونی؛ محدودیت یا آزادی در هزینه یارانه؟
بیگدلی پیشنهاد تبدیل یارانه نقدی به اعتبار خرید کالای اساسی را از منظر قانونی مشکل‌ساز می‌داند، زیرا دخالت در نحوه هزینه‌کرد یارانه، حقوق فردی را محدود می‌کند. با این حال، یارانه نقدی فعلی نیز به دلیل مبلغ پایین، عمدتاً صرف نیازهای اساسی مانند مسکن، پوشاک و غذا می‌شود و برای سرمایه‌گذاری کافی نیست.
اعتبار کالا؛ راهکار یا محدودیت جدید؟
ایجاد اعتبار خرید کالا می‌تواند تولید داخلی را تقویت کند، اما به گفته بیگدلی، تفاوت چندانی با وضعیت کنونی ندارد؛ زیرا مردم همین حالا نیز یارانه نقدی را برای نیازهای ضروری خرج می‌کنند. این روش ممکن است محدودیت‌هایی ایجاد کند که به نفع تولیدکنندگان باشد، اما تغییری اساسی در معیشت مردم به همراه ندارد.
پیشنهاد تحول؛ سرمایه‌گذاری به جای پرداخت نقدی
بیگدلی معتقد است اگر منابع صرف‌شده برای یارانه‌های نقدی طی ۱۵ سال گذشته به ایجاد کارخانه‌ها و اشتغال‌زایی اختصاص می‌یافت، ارزش افزوده بیشتری برای مردم ایجاد می‌شد. برای مثال، راه‌اندازی کارخانه‌هایی مانند ایران خودرو در هر استان می‌توانست ۱۰ هزار شغل ایجاد کند و تأثیر پایدارتری بر اقتصاد داشته باشد.
نابرابری در یارانه‌های پنهان؛ از روستا تا شهر
مصرف انرژی در روستاها به مراتب کمتر از شهرهاست. یک روستایی با یک مهتابی ساده نمی‌تواند با مصرف برق خانه‌های شهری مملو از وسایل پرمصرف رقابت کند. این نابرابری نشان می‌دهد یارانه‌های پنهان عمدتاً به نفع دهک‌های بالای جامعه است.
منبع:
خانه ملت
امیر خیرخواهان
